Οποιαδήποτε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας (άρα και η τέχνη) είναι άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένη με την κοινωνική πραγματικότητα, με τις αντιλήψεις και τις αξίες της εκάστοτε εποχής. Ειδικότερα ο λογοτέχνης, αναπαράγει μέσα στο έργο του, συνειδητά ή ασυνείδητα, τις ιστορικές συγκυρίες που βιώνει και τις μετασχηματίζει με τέτοιο τρόπο που να μην είναι ευθέως αναγνωρίσιμες αλλά κρυμμένες πίσω από εκφραστικά σχήματα, να χρειάζονται κάποια ερμηνευτική εμπειρία, εκ μέρους του αναγνώστη, για να αναδυθούν στην επιφάνεια. Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση της ανεπεξέργαστης γραφής, της πηγαίας και καθημερινή έκφρασης όπου τα κοινωνικά προβλήματα καταγράφονται και παραδίδονται στον αναγνώστη ωμά και ψυχρά, χωρίς προσπάθεια ωραιοποίησης. Όποιος και να είναι ο τρόπος αποτύπωσής τους, σημασία έχει ότι ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να αποφύγει την ιδεολογική και πολιτική του ταυτότητα, το παρελθόν και το παρόν του, την επιβίωσή του με άλλα άτομα και ομάδες.

Ακόμα και στα έργα των αποστασιοποιημένων κοινωνικά λογοτεχνών υπάρχει κοινωνικοπολιτική επίδραση, αφού η άρνηση συμμετοχής ή παρέμβασης στα καθημερινά γεγονότα είναι μια πολιτική πράξη, μια σιωπηλή αντίδραση απέναντι στον παραλογισμό της εξουσίας. Το έργο χωρίς κοινωνικό πρόσημο στην ουσία αντανακλά τη διαμαρτυρία του δημιουργού για όσα συμβαίνουν γύρω του. Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση της απολιτίκ συμπεριφοράς λόγω χαρακτήρα και όχι κατόπιν επιλογής. Κι εδώ όμως μπορούν να ανιχνευθούν ψήγματα κοινωνικού προβληματισμού. Ακόμα κι η ερωτική ή θρησκευτική για παράδειγμα ποίηση, είναι εν μέρει κοινωνική. Γιατί ο έρωτας και η θρησκεία γεννιούνται μέσα στις ανθρώπινες κοινωνίες και διαμορφώνονται με βάση τις εκάστοτε ιστορικές εξελίξεις.

Επιπλέον είναι προφανές ότι ο λογοτέχνης χωρίς τα απαραίτητα προς το ζην, δεν θα μπορέσει να παραγάγει συγγραφικό έργο, δεν θα έχει τον ελεύθερο χρόνο και τη διάθεση να αφοσιωθεί σε αυτό. Όταν οι κοινωνικές συνθήκες είναι απαγορευτικές για την ελεύθερη έκφρασή του, όταν υπάρχει λογοκρισία ή οποιοσδήποτε έλεγχος, τότε αναγκαστικά θα οδηγηθεί στην αφωνία ή, αν συνεχίσει να γράφει, το παραγόμενο προϊόν θα είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού. Σε μία τέτοια περίπτωση, δεν μιλάμε για τέχνη αλλά για ένα κακέκτυπο υποκατάστατό της. Από την άλλη, η υπερβολική και χωρίς φραγμούς αποτύπωση των πολιτικών πεποιθήσεων του δημιουργού, μπορεί να επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, να οδηγήσει δηλαδή στην στρατευμένη τέχνη.

Ο λογοτέχνης είναι φύσει πολιτικό ον και σε κάθε περίπτωση το περιεχόμενο και η μορφή του έργου του έχουν κοινωνικό αποτύπωμα. Ακόμα και οι γλωσσικές επιλογές που θα χρησιμοποιήσει, το ύφος και η οπτική του γωνία είναι ασυνείδητα υπαγορευμένα από το κοινωνικό γίγνεσθαι που βιώνει και που χωρίς αυτό δεν θα υπήρχε δυνατότητα έμπνευσης. Στην ουσία λοιπόν η τέχνη είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας αλλά και ο δημιουργός με το έργο του μπορεί, σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό, να επηρεάσει την κοινωνία, κυρίως στον τομέα της αισθητικής.